Το 1964, με την έκθεση των εμβληματικών brillo boxes του Andy Warhol, η καλλιτεχνική παραγωγή αλλάζει ριζικά. Η αλλαγή είναι τέτοια, που ο Αμερικανός αισθητικός φιλόσοφος Arthur C. Danto υποστήριξε σε άρθρο του το 1998 ότι η έκθεση του συγκεκριμένου έργου σηματοδοδοτεί το “τέλος της τέχνης”, το τέλος δηλαδή των καλλιτεχνικών πρακτικών του παρελθόντος, οι οποίες είχαν μείνει ανέπαφες ως προς την ουσία τους, επιζώντας ακόμη και τη μανία των επαναστατικών πρωτοποριών. Η τέχνη τότε διανοητικοποιείται σε σημείο που ένα σχόλιο επί των ορίων της και του ορισμού της, πεδία που έως τότε αφορούσαν τη φιλοσοφία και μόνον, μπορεί πια να λογίζεται ως έργο τέχνης. Το υλικό αντικείμενο με την σπουδαία αισθητική αξία δίνει ξαφνικά, τη θέση του σε μια σειρά από κουτιά απορρυπαντικών, των οποίων η αξία έγκειται αμιγώς στη σχέση ανάμεσα στον καλλιτέχνη, τη διάνοια και τον θεατή-δέκτη. Παράλληλα η λαϊκή κουλτούρα, τα comic strips και η διαφήμιση εισχωρούν στην καλλιτεχνική παραγωγή και το μοντέλο του ιδιοφυή καλλιτέχνη αντικαθίσταται από τη μετα-μοντερνιστική διακήρυξη: “όλοι είναι καλλιτέχνες”. Ο μοντερνισμός ως κίνημα παρακμάζει σταδιακά και οι μεγάλοι θεωρητικοί υποστηρικτές του αποκαθηλώνονται.
Η ανάγκη για επιστροφή στις μοντερνιστικές φόρμες δεν ήταν αποκλειστική τού George Condo. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, κινήματα όπως ο νεο-εξπρεσιονισμός στη Γερμανία και η τρανσαβαγουάρντια στην Ιταλία, κάνουν αισθητή την παρουσία τους, προτάσσοντας την αναγκαιότητα αναθεώρησης των αφοριστικών πρακτικών του μετα-μοντερνισμού.
O George Condo είναι ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα Αμερικανών καλλιτεχνών που ακολούθησαν το συγκεκριμένο δρόμο. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν ο Condo υποκινήθηκε, όπως οι Ευρωπαίοι ομότεχνοί του, από μια πολεμική απέναντι στο επικρατούν κίνημα ή από τη συμπάθεια απέναντι στα έργα και τους καλλιτέχνες τού κοντινού παρελθόντος. Είναι γνωστό ότι ο κοντινός του κύκλος περιελάμβανε σημαντικούς καλλιτέχνες του μετα-μοντερνιστικού κινήματος, οι οποίοι μάλιστα αναγνώριζαν και εκτιμούσαν το έργο του. Παράλληλα η εμμονή του όχι μόνο με τις φόρμες, αλλά συχνά και με τις θεματολογίες του μοντερνισμού γίνονται αμέσως αισθητές στο σύνολο του έργου του, αλλά και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της έκθεσης George Condo at Cycladic, όπου δεσπόζουν σε πληθώρα έργων του οι φιγούρες των αρλεκίνων και των κλόουν, καθώς και μια οριακά νοσταλγική προσέγγιση της «πρωτεύουσας» του μοντερνισμού με τη σειρά αυτοπροσωπογραφιών, Αυτοπροσωπογραφία στο Παρίσι 1-3. Επιπλέον, τα γλυπτικά του έργα, συχνά από μπρούτζο, παραπέμπουν με έναν τρόπο στις φαλλικές φιγούρες του Brancusi, ενώ η εμμονή στο βλέμμα, τόσο στα γλυπτά, όσο και στα ζωγραφικά του έργα και τα σχέδιά του, είναι γνώριμη αν κανείς έχει την ελάχιστη επαφή με τα ζωγραφικά έργα του Jean Cocteau.
Η αναφορά στην τεχνική δεινότητα του George Condo είναι σχεδόν περιττή. Προτιμώ να εντοπίσουμε τις ουσιαστικές του καινοτομίες και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποίησε υπάρχοντα εργαλεία για να εκφράσει τους προβληματισμούς τού καλλιτέχνη της δικής του εποχής. Προκειμένου να πετύχουμε αυτό, θα χρειαστεί να επικεντρωθούμε σε ένα συγκεκριμένο του έργο, το οποίο πιστεύω ότι συνοψίζει τον τρόπο με τον οποίον εργάστηκε και εργάζεται ο Condo, καθώς και την πραγματική θεματολογία που υποβόσκει σε όλη του την καλλιτεχνική παραγωγή.
Πρόκειται για την ιδιότυπη αυτοπροσωπογραφία του 2017, με τίτλο Εγώ, ο Εαυτός μου και Αυτός. Η αυτοπροσωπογραφία σχεδιάζεται και χρωματίζεται με τρόπο κυβιστικό. Πιο συγκεκριμένα παραπέμπει στην αναλυτική και συνθετική περίοδο του κυβισμού, τόσο αισθητικά όσο και ως προς τον τρόπο θέασης του αντικειμένου που προτείνει. Αν κανείς αναλογιστεί τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να δούμε ένα τρισδιάστατο αντικείμενο, αμέσως θα αντιληφθεί ότι προκειμένου το βλέμμα μας να καταγράψει όλες του τις πλευρές, η διαδικασία της θέασης περιλαμβάνει αναγκαστικά την κίνηση γύρω από αυτό. Εφόσον περιλαμβάνεται η κίνηση, αυτομάτως περιλαμβάνεται ο χρόνος, τον οποίο θα χρειαστούμε για να κινηθούμε γύρω από το αντικείμενο. Στα έργα των συγκεκριμένων κυβιστικών στυλ, η έννοια του χρόνου εξαλείφεται. Το αντικείμενο ή το πρόσωπο, αναλύεται στις επιμέρους πλευρές του και τα επιμέρους χαρακτηριστικά του, ενώ στη συνέχεια επανασυντίθεται με τρόπο που όλα είναι θεατα σε μία χρονική στιγμή.
Η αυτοπροσωπογραφία του Condo αποτελεί έργο σε παραπλήσιο σχεδιαστικό στυλ, με κοντινή, αν και πιο ποπ, χρωματική παλέτα. Η ουσιαστική διαφορά έγκειται στην πρόθεση του καλλιτέχνη, η οποία μας ανοίγει το δρόμο να αναγνώσουμε το έργο πολύ διαφορετικά από αυτά της ιστορικής πρωτοπορίας. Στον τίτλο του έργου, ο Condo διαχωρίζει την ύπαρξή του σε τρία μέρη: το εγώ, τον εαυτό και αυτόν. Αμέσως ο θεατής μπορεί να διακρίνει τμήματα των τριών διαφορετικών προσώπων τού καλλιτεχνικού υποκειμένου. Πρόκειται για τρεις διαφορετικές πλευρές της εικονιζόμενης μορφής, όχι πλέον σε γεωμετρικό επίπεδο, αλλά σε ψυχαναλυτικό. Η ανάλυση του αντικειμένου στα τμήματά του, αντικαθίσταται από την ανάλυση του ψυχικού του εγώ. Τα χαρακτηριστικά υπερμεγέθη αυτιά της φιγούρας μπορούν να γίνουν αντιληπτά ως αναφορά στην pop κουλτούρα – την οποία ο καλλιτέχνης ποτέ δεν αφόρισε, και σε γνωστές σε όλους φιγούρες των κόμιξ.
Παίρνοντας αυτά υπ’ όψιν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον προβληματισμό τού πολύπλευρου εαυτού σε πολλά από τα έργα τού George Condo, όπως είναι για παράδειγμα το Παραλυτικό Ρομπότ, με τη σκοτεινή και τη φωτεινή του πλευρά.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό να επισημάνουμε ότι ο George Condo δεν χρησιμοποιεί τον μοντερνιστικό τρόπο προκειμένου να αναπολήσει περασμένες εποχές, οπότε η τέχνη ήταν ανώτερη και καθαρότερη. Αντίθετα, φαίνεται μάλλον να εντοπίζει τα μέσα να αποδώσει με τον εγκυρότερο τρόπο την εσωτερική ανησυχία που προκύπτει από τις ραγδαίες αλλαγές στη ζωή και την τέχνη, όπως έχει διαμορφωθεί στον καιρό μας.
Η επισήμανση σχετικά με τον αναλυτικό και συνθετικό κυβισμό είναι, σίγουρα, μια από τις πολλές ιδιότυπες χρήσεις του ιδιώματος από τον Αμερικανό, ενώ ο εντοπισμός των υπολοίπων, μπορεί να αποτελέσει σπουδαίο κίνητρο έρευνας για τον ιστορικό και θεωρητικό της Τέχνης.